15 KASIM DÜNYA KOAH GÜNÜ
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞI (KOAH)
Hırıltı ve Yorgunluğunuzu Hafife Almayın
NEFES DARLIĞINIZ VARSA KOAH OLASILIĞINI DİKKATE ALIN
KOAH GELİŞİMİNDE EN YAYGIN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
“Hastalığın şiddetine göre solunum ilaçları, rehabilitasyon programları, bronkoskopik tedaviler gibi farklı tedavi seçenekleri mevcut. Ancak bu tedaviler hastalığı tedavi etmekten ziyade semptomların kontrol altına alınmasında ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde etkilidir” dedi. dedi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Cengiz Özdemir KOAH hakkında merak edilenleri anlattı.
KOAH, dünyada ölüm nedenleri açısından 3., sakatlığa yol açan yaşam yılları açısından ise 7. sırada yer alan önemli bir sağlık sorunudur. Benzer şekilde ülkemizde de ölüm nedenlerinde 3., engelliliğe yol açan yaşam yılları değerlendirmesinde ise 8. sırada yer almaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre 2019 yılında KOAH nedeniyle 3,23 milyon kişi hayatını kaybetti.
KOAH gelişimi için en yaygın risk faktörleri
- Tütün kullanımı ve dumana maruz kalma,
- Mesleki ve çevresel toza maruz kalma ve
- Hava kirliliği gibi risk faktörleri.
Bunun dışında genetik bozukluklar (alfa 1 antitripsin eksikliği), akciğer gelişim bozuklukları, solunum yolu enfeksiyonları, beslenme bozuklukları, oksidatif stres, erkek cinsiyet ve ileri yaş da KOAH gelişiminde tanımlanmış risk faktörleridir. Yüksek gelirli ülkelerde KOAH vakalarının %70’inden fazlasından sigara ve diğer tütün ürünleri sorumludur. Düşük ve orta gelirli ülkelerde hava kirliliği KOAH gelişimi için en önemli risk faktörü olup, sigara ve tütün kullanımı KOAH vakalarının %30-40’ını oluşturmaktadır. 70 yaşın altındaki kişilerde KOAH ölümlerinin yaklaşık %90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelmektedir.
KOAH nedir?
KOAH, hava yolunu daraltarak solunum sorunlarına neden olan ve hava akışı kısıtlamasına neden olan yaygın bir akciğer hastalığıdır. Bazen amfizem veya kronik bronşit olarak da adlandırılır. Amfizem genellikle akciğerlerdeki hava yollarının ucundaki küçük hava keselerinin (alveoller) tahribat nedeniyle genişlemiş kalması anlamına gelir.
Kronik bronşit nedir?
Kronik bronşit, solunum yollarındaki iltihaplanmadan kaynaklanan balgam üretimiyle birlikte kronik öksürüğü ifade eder.
KOAH’ta en sık görülen semptomlar nelerdir?
- Nefes darlığı,
- Öksürük (balgamlı veya kuru) ve
- Hırıltı ve yorgunluktur.
Nefes darlığı en önemli ve sıklıkla ilk semptomdur ve KOAH’ın erken evrelerinde eforla ortaya çıkan nefes darlığı olarak başlar. Hastalar eskiye göre merdiven çıkma, koşma ve spor yapma kapasitelerinin azaldığını, nefeslerinin kısaldığını ya da yaşıtlarına göre daha çabuk yorulduklarını hissetmektedirler. Hastalık ilerledikçe nefes darlığı belirginleşir ve istirahat halinde bile nefes darlığı hissedilmeye başlar. Bu nedenle daha önce bahsedilen tütün kullanımı ve duman maruziyeti, organik ve inorganik toza maruz kalma gibi risk faktörlerine sahip hastaların egzersiz yapmada zorluk yaşamaya başladıklarında KOAH açısından değerlendirilmesi erken tanı için çok önemlidir. Erken tanı, hastalığın risk faktörlerini erken tespit edip ortadan kaldırarak hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak, gelecekte oluşabilecek yandaş hastalıkları önlemek, alevlenme riskini azaltarak daha iyi bir yaşam kalitesi sağlamak açısından büyük önem taşımaktadır. .
KOAH hastalarında;
- akciğer enfeksiyonları,
- Akciğer kanseri,
- Kalp hastalıkları,
- osteoporoz,
- Depresyon ve anksiyete gibi yandaş hastalıkların görülme riski daha yüksektir. Bu hastalıklar ve diğer kronik hastalıkların birlikteliği KOAH’ın seyrini kötüleştirmektedir.
Hastalığın seyrini hangi faktörler etkiler?
- KOAH’ta alevlenme dediğimiz hastanın şikayetlerinin hızlı ve ani bir şekilde kötüleşmesiyle ortaya çıkan ataklar, hastalığın seyrini etkileyen en önemli faktörler arasında yer alıyor.
- Alevlenmelerin en yaygın nedeni enfeksiyonlar, özellikle de viral enfeksiyonlardır.
- Grip ve son yıllarda Kovid gibi viral enfeksiyonlar da KOAH hastalarında daha şiddetli seyrediyor. Bu nedenle KOAH hastalarının solunum yolu enfeksiyonlarının arttığı bu dönemde mutlaka grip, covid ve zatürre aşılarını yaptırmaları, kişisel hijyen kurallarına ve maske kullanımına dikkat etmeleri gerekiyor.
Başta tütün kullanımı, dumana maruz kalma ve hava kirliliği olmak üzere risk faktörlerinin ortadan kaldırılması KOAH ile mücadelede en önemli adımdır.
Risk faktörleri nelerdir?
- Tedavinin temel adımları risk faktörlerinin ortadan kaldırılması,
- Semptomları kontrol altına almak için
- Yaşam kalitesini artırır ve alevlenmeleri önler.
Semptomlar nasıl kontrol edilir?
Hastalığın şiddetine göre solunum ilaçları, rehabilitasyon programları ve bronkoskopik tedaviler gibi farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Ancak bu tedaviler hastalığın tedavisinden ziyade belirtilerin kontrol altına alınmasında ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde daha etkilidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
